اولیای دم چه کسانی هستند؟ معرفی اولیای دم به ترتیب

فهرست محتوا
ولی دم کیست

حتما شنیده اید که وقتی بحث قتل و غرامت یا بخشش مطرح می شود، موضوع رضایت والدین نیز مطرح می شود. کلمه ولی دم یا اولیای دم ریشه عربی دارد که به معنای صاحب خون است. در این مقاله از سایت بهترین وکیل شیراز به پرسش ولی دم کیست و اولیای دم چه کسانی هستند، پاسخ می دهیم.

طبق ماده 351 قانون مجازات اسلامی ولی دم همان ورثه فرد است، مگر زن یا شوهر فرد که حق قصاص ندارد.

اولیای دم یا ولی دم کیست؟

اولیای دم متوفی ورثه متوفی هستند که طبق قانون مدنی رابطه با شخص را فراهم می کند. توجه به این جنبه نیز حائز اهمیت است که حتی زوجه متوفی که وارث محسوب می شود، ولی دم فرد نیست.

طبق قوانین، افرادی که وارث محسوب می شوند و اولیای دم نیز محسوب می شوند، به سه دسته تقسیم می شوند.

  1. پدر، مادر، فرزندها و فرزندان فرزند
  2. اجداد، خواهران، برادران و اولاد آن ها
  3. عموها، دایی ها، خاله ها، عمه ها و فرزندانشان

برای این که مشخص شود ولی دم کیست و اولیای دم چه کسانی هستند، ابتدا باید نحوه تعیین طبقات ارث را مشخص کرد.

ترتیب ارث از طبقه اول تا سوم که گفتیم مشخص می شود با این توضیح که اگر یک نفر از طبقه اول باشد طبقه بعدی ارث نمی برد. مثلاً اگر فرزند متوفی و برادرش در میان اولیای دم زندگی کنند، چون فرزند او از طبقه اول محسوب می شود، این امر مانع ارث بردن برادرش می شود. و در این صورت تنها پسر او ولی دم است و می تواند تصمیم بگیرد، پس تنها او دارای حق قصاص می باشد.

در صورتی که وراث نسبت به اخذ گواهی حصر وراثت اقدام کنند، چون نام تمامی وراث در گواهی انحصار وراثت ذکر شده است، و این روش، راهی برای مشخص کردن این موضوع است که اولیای دم چه کسانی هستند و ولی دم کیست.

با این حال، گواهی وراثت تنها راه برای تعیین وارث نیست و دادگاه ممکن است اولیای دم را به روش های دیگری شناسایی کند/.

اولیای دم چه کسانی هستند

منظور از اولیای دم چه کسانی هستند؟

وقتی شخصی کشته می شود، ورثه او به خاطر حرمت خون مقتول انتقام می گیرند یا دیه دریافت می کنند. این ورثه که قانوناً دارایی متوفی را به ارث می برند، به عنوان ولی دم یا اولیای دم متوفی شناخته می شوند.

از نظر لغوی ولی و اولیاء به معنای رهبر یا کسی است که کار شخص دیگری را به دست می گیرد. و دم به معنای خون همان شخص است. همان طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم در پاسخ به این سوال که ولی دم کیست ؟ و اولیای دم چه کسانی هستند ؟ می توان گفت که ورثه متوفی سهم الارث دارند. رابطه بین ولی و متوفی به دلیل رابطه نسبی یا سببی ایجاد می شود. بنابراین باید گفت که در این موضوع، اقارب سببی، اولیای دم متوفی نیستند و فقط بستگان و اقارب نسبی ولی دم متوفی در نظر گرفته می شوند.

یعنی گذشت یا حق مجازات به تشخیص ولی دم فرد است و در این موارد زن و شوهر حقی ندارند. البته در این مورد استثنا وجود دارد که در ادامه به آن اشاره می کنیم.

در واقع در پاسخ به سوال ولی دم کیست؟ می توان به ماده 261 قانون مدنی اشاره کرد که اولیاء دم را اینگونه تعریف کرده است:

«اولیا یا ولی دم ورثه فرد هستند که اختیار قصاص و گذشت دارند. مگر زن و شوهری که در اجرای جرایم و عفو و مجازات ها هیچ اختیاری ندارند.» در نتیجه برای تعیین ولی دم برای اینکه بفهمیم اولیای دم چه کسانی هستند، باید به قانون اساسی و قوانین ارث مراجعه کرد.

موانع برای شناسایی اینکه ولی دم کیست!

در مواردی قانون گذار ایرادات و موانع اولیای دم و حق مجازات را مورد توجه قرار داده است. چنان که گفته می شود اگر مرتکب یا شریک جرم عمدی باشد، وارث محسوب نمی شود و حق مجازات ندارد. و همچنین حق قصاص و دیه را هم به ارث نمی برند.

در مورد همسر مقتول نیز لازم به ذکر است که این افراد (زن و شوهر مقتول) وارث مقتول محسوب می شوند، اما حق قصاص ندارند.

آیا دیه و خون بها به زن یا شوهر ارث می رسد؟

از آنجایی که زوجه مقتول یکی از وراث است، اگرچه حق قصاص و جبران خسارت ندارد، اما در صورتی که حقوق قصاص فرد به هر دلیلی به دیه تبدیل شود، همسر مقتول مانند سایر ورثه به میزان سهم خود ارث خواهد برد.

همسر مقتول تنها پس از فوت اولیای دم و صاحبان حق قصاص، ولی دم تلقی می شود. و در این صورت نیز همسر مقتول باید جز وارثان صاحب حق قصاص باشد، در این صورت ممکن است با کمک وکیل حرفه ای دیه در شیراز زن یا شوهر مقتول قیم و ولی دم تلقی شود. ذکر این نکته ضروری است که حتی اگر همسر مقتول حق قصاص را نداشته باشد، این بدان معنا نیست که او حق شکایت، تعقیب قضایی یا گرفتن دیه از متهم را ندارد.

ولی دم کیست

در این مورد ماده 353 قانون مجازات اسلامی درباره این که اولیای دم چه کسانی هستند و ولی دم کیست، جمله زیر را توضیح و تشریح می کنیم:

به عنوان مثال اگر اولیای دم مقتول (در این مورد مقتول مرد است) متشکل از یک زن (منظور همسر متوفی می باشد) و یک دختر باشند، در این صورت فقط دختر قیم محسوب می شود. اما وقتی دختر مقتول فوت می کند، در این صورت چون حق قصاص و انتقام ارثی است، زن به دلیل اینکه مادر دختر متوفی است، حق قصاص و غرامت را به ارث می برد و می تواند در مورد آن تصمیم بگیرد.

در ادامه بخوانید: مهلت پرداخت دیه بعد از رای دادگاه

آیا اولیای قهری جزء اولیای دم به شمار می آیند؟

در برخی موارد مسئول قصاص فرد، فرزند او یا شخصی صغیر است، بنابراین در این صورت ولی قهری قانونی می تواند قاتل را قصاص کند یا او را ببخشد و دیه دریافت کند. به طور کلی در این مرحله وظیفه تصمیم گیری با اوست. البته در صورتی که ولی قهری در این باره تصمیمی اتخاذ نکند، باید منتظر سررسید بلوغ و سن قانونی فرد صغیر باشیم، که ببینیم او چه تصمیمی در مورد ان خواهد گرفت.

در صورت وجود نداشتن ولی قهری، ولی دم کیست؟

در صورتی که مسئول قصاص، فردی صغیر باشد و ولی قهری وجود نداشته باشد، طبق ماده 356 قانون مجازات اسلامی، ولی دم شخص رهبری است. و قوه قضاییه با اجازه ای که از مقام رهبری دارد، در صورت موافقت این پرونده را به دادستان مربوطه محول می کند. از این رو گاهی مواقع ولی دم میت، شخص رهبر یا دادستان است. در هر صورت کمک گرفتن از یک وکیل قتل در شیراز می تواند به شما در حل این پرونده ها کمک نماید.

شرایط گذشت برای ولی دم صغیر و نابالغ

قصاص مجازات قتل عمدی است که باعث می شود مجرم جان خود را از دست بدهد. ممکن است ولی دم به سن بلوغ نرسیده باشد. در چنین حالتی ولی فرد نابالغ یا صغیر دو راه خواهد داشت: اول اینکه می تواند برای منفعت صغیر، یکی از گزینه های جبران، صلح یا گذشت را انتخاب کنند. دوم اینکه نمی تواند هیچ تصمیمی نگیرد و تصمیم گیری را به بعد از بلوغ خردسال موکول نماید، تا فرد صغیر بهترین تصمیم را برای خودش بگیرد.

در صورتی که، برخی از اولیای دم میت بزرگ و عاقل هستند و مایل به قصاص می باشند، ممکن است متخلف را مجازات کنند، اما اگر ولی صغیر مایل به دریافت دیه باشد، باید به میل او عمل کنند.

پیمایش به بالا
به بالا بروید