بطور کلی در ماده 734 الی 751 قانون مدنی عقد کفالت و شرایط آن کامل بیان شده است. قرار کفالت در قانون آیین دادرسی کیفری در سال 92 مطرح شده است و به موجب این ماده، بطور مختصر عقد کفالت، عقدی است که یک نفر در مقابل شخص ثالثی ضامن فرد دیگر می شود. در قانون مدنی متعهد را کفیل، شخص ثالث را مکفول و طرف دیگر را مکفول له می‌گویند بطور مثال: کفیل یا متعهد باید در زمان و مکانی که تعهد کرده است فرد را حاضر نماید و اگر کفیل (فرد متعهد) عهد کرده باشد مالی را در صورت عدم احضار مکفول بدهد باید به آن چیزی که ملزم شده است عمل کند.
در ادامه به تفصیل مواردی که عقد و قرار کفالت در آن مطرح است، شرایط عقد کفالت، انواع قرار کفالت و عقد کفالت در فقه را بیان خواهیم کرد. قبل از هر چیزی بهتر است بدانیم ویژگی های یک کفیل چیست؟ در چه شرایطی امکان صدور قرار کفالت انجام خواهد شد و قرار کفالت چه ویژگی هایی دارد؟ را شرح خواهیم داد.
عقد کفالت
زمانی که متهم به جرمی می شوید در این زمان، دادگاه از شما می‌خواهد که شخصی را معرفی کنید تا متعهد شود که در هر زمانی که نیاز شد، شما را در دادگاه حاضر کند. یا در واقع کفالت شما را به عهده بگیرد.
در این زمان شما می بایست شخصی که مورد تایید دادگاه باشد معرفی کنید، تا کفالت شما را به عهده بگیرد و متعهد شود که هر زمان که دادگاه الزام کند، شما را در دادگاه احضار خواهد کرد. (رابطه و توافقی که میان کفیل و دادگاه برقرار می‌شود عقد کفالت نامیده می شود.)
همچنین بخوانید: وکیل تنظیم قرارداد در شیراز
ویژگی های کفیل یا ضامن چیست؟
در مراجع قانونی مانند دادسراها قرارهایی صادر می شود که یکی از مهمترین انواع قرار عهد کفالت است. در مواردی که فردی بازداشت می شود و قراری بر بازداشت شدن شخصی صادر می شود آزادی شخص متهم سلب می شود که در چنین مواقعی فرد متهم می تواند به دو شکل بازداشت خود را تا دادرسی نهایی به تعویق بیاندازد.
اولین راهی که در چنین شرایطی برای متهم خواهد بود ارائه وثیقه و به عبارتی صدور قرار وثیقه است و دومین راه معرفی شخصی به عنوان کفیل از طرف متهم می باشد. در چنین شرایطی اگر فرد متهم بتواند کفیل خود را مشخص و قرار و عهد کفالت صادر شود، متهم بازداشت نخواهد شد.
ولی فرد کفیل باید ویژگی های تعیین شده ای داشته باشد و در غیر این صورت با کفیل شدن آن شخص موافقت نخواهد شد. طبق ماده ۲۲۱ قانون آیین دادرسی کیفری، کفالت افرادی پذیرفته می شود که ویژگی های زیر را داشته باشد:
- کفیل باید اهلیت قانونی داشته باشد. ( یعنی از نظر قانونی شایستگی دارا بودن موازین قانونی را داشته باشد )
- کفیل باید عاقل و رشید باشد. ( افراد غیر رشید، صغیر و مجانین نمی‌توانند کفالت بر عهده بگیرند)
- کفیل باید بالغ باشد. ( از نظر عقلی باید به قدرت تشخیص داشته باشد)
- مهمترین ویژگی کفیل این است که باید از نظر وضعیت مالی در صورتی که متهم در موعد مقرر در دادسرا یا دادگاه حضور پیدا نکرد، بتواند وجه الکفاله را بپردازد.
بنابراین کفالت می بایست بر اساس شرایط و ویژگی هایی که عنوان شد از نظر موقعیت اجتماعی و وضعیت مالی ( قرار کفالت با فیش حقوقی در چنین مواردی مورد تایید می باشد ) از نظر بازپرس مورد تایید باشد. این موارد در قانون جدید قرار کفالت نیز تاکید شده است.
چنانچه فرد دارای ویژگی های بیان شده باشد عقد و قرار کفالت صادر خواهد شد در غیر این صورت متهم می باشد شخص دیگری را به عنوان کفیل معرفی کند تا شرایط عقد کفالت را دارا بوده و صدور آن تایید گردد.
مبلغ وجه الکفاله چقدر باید باشد؟
همانطور که در شرایط عقد کفالت بیان شد فرد باید شرایط لازم را دارا باشد و یکی از شرایط مهم آن بود که فرد از نظر مالی توانایی پرداخت وجه الکفاله را داشته باشد، ولی در واقع این مبلغ چه مقدار است و براساس چه چیزی تعیین میگردد؟
براساس توافق که کفیل انجام داده است باید در موعد مقرر متهم را برای حضور در مراجع قانونی حاضر کند ولی ممکن است در شرایطی متهم از انجام این کار سر باز زند و یا اقدام به فرار یا پنهان شدن کند، در چنین مواردی کفیل موظف است که مبلغی را به عنوان وجه الکفاله پرداخت کند.
در واقع مبلغ کفالت بر اساس مجازاتی است که برای متهم در نظر گرفته شده است و شامل خسارتی می شود که متهم وارد کرده و سابقه محکومیت کیفری متهم چه میزان تعیین شده است، این موارد بر میزان مبلغ وجه الکفاله تاثیر گذار خواهد بود و بطور دقیق تر مقدار خسارت هایی که به بزه دیده وارد شده باید با میزان مبلغ وجه الکفاله برابری کند و نباید از آن کمتر باشد.
این نکته برای تعیین وجه الکفاله بسیار مهم است:
باید در نظر داشته باشید که وجه الکفاله ( وجه التزام ) در دعاوی حقوقی پرونده های بهترین وکیل شیراز ممکن است کمتر یا بیشتر و یا مساوی با مبلغ بدهی باشد. اما در امور کیفری به هیچ عنوان نمی توان این وجه را کمتر از مبلغ مورد بدهی تعیین کرد و باید یا بیشتر و یا مساوی با آن تعیین گردد.
انواع قرار کفالت
با توضیحاتی که در خصوص عقد و قرار کفالت تا اینجا بیان شده است و بطور واضح با مفهوم قانون جدید قرار کفالت و شرایط عقد کفالت و ویژگی های شخص کفیل و … آشنا شده اید، بهتر است به معرفی انواع عقد قرار کفالت در ادامه با ما همراه باشید:
- عهد کفالت موقت
- عهد کفالت مطلق
بطور کلی عقد قرار کفالت به دو دسته موقت و دائم تقسیم می شود و در عقد قرار کفالت موقت می بایست مدت معلومی تعیین گردد. در کفالت مطلق، مکفول له هر موقع که بخواهد میتواند احضار مکفول را تقاضا کند ولی در کفالت موقت قبل از رسیدن موعد حق مطالبه دارد اگر کفیل نتواند مکفول را حاضر کند به دلیل تخلف از انجام تعهد به دین مکفول را بپردازد اما اگر کفیل، مکفول را حاضر کند و مکفول از پرداخت دین به مکفول له خودداری کند کفیل هیچگونه مسئولیتی نخواهد داشت چون به تعهد خود که حاضر کردن مکفول برای انجام مراحل بازپرسی بوده است، عمل کرده است.
تحت شرایط خاصی این امکان وجود دارد که کفیل توسط شخص دیگری به کفالت گرفته شود. یعنی اینکه شخص دیگر، کفیل شود. چنین حالتی در ماده 738 قانون مدنی پیش بینی شده است.
همچنین بخوانید: وکیل آنلاین چت رایگان شیراز
مواردی که کفیل از عهد قرار کفالت مبری می شود؟
یکی از مواردی که باعث برائت کفیل خواهد شد و عهد قرار کفالت صادر شده باطل می شود، این است که مواردی که به وی واگذار شده است را انجام دهد و به موقع کفیل را در زمان و مکان خاصی که متعهد شده است حاضر کند.
چنانچه قبل از اینکه کفیل اقدامی انجام دهد شخصا مکفول در زمان و مکان مشخص شده حاضر شود کفیل نیز برئ می‌شود.
مورد دیگر برائت کفیل، برائت ذمه مکفول می باشد در چنین شرایطی اگر ذمه مکفول که موجب کفالت شده به نحوی برئ شود ( جرمی که متهم شده است اثبات شود که دیگر شخص کفیل متهم نمی باشد ). کفیل نیز برئ می‌شود.
انصراف مکفول‌له از تعهد کفیل یکی دیگر از مواردی است که باعث برائت کفیل می شود، در چنین حالتی اگر مکفول له تبه هر دلیلی عهد کفیل را نخواهد، کفیل برئ می‌شود. و عهد قرار کفالت باطل خواهد شد.
انتقال حق مکفول‌له نیز باعث برهم زدن عهد قرار کفالت خواهد شد، در واقع اگر دین و طلب مکفول‌له به دیگری منتقل شود، مثلاً کسی دین مدیون را ضمانت کند، و در نتیجه دین منتقل شود به شخص دیگری، عهد کفالت عملا ملقا می شود.
فوت مکفول دلیل دیگری است که باعث می شود کفیل مسئولیتی نداشته باشد چرا که کفیل متعهد به حاضرکردن مکفول است و اگر بمیرد دیگر امکانی برای اجرای تعهد باقی نمی‌ماند. و چنانچه دین مکفول‌له بدون پرداخت بماند نیز باز هم کفیل مسئولیتی نخواهد داشت و عهد قرار کفالت از بین خواهد رفت.
عقد کفالت در فقه:
از منظر فقهی و فقها بر سر عقد کفالت بحث بسیاری وجود دارد و بطور کلی مباحث عمده ای در این خصوص عنوان گردیده است چرا که از دید فقها این امر بحثی در خصوص آزادی می باشد و اینکه کفیل ممکن از چنانچه مکفول باعث ضرر به کفیل شود چه اتفاقی خواهد افتاد و آثار و پیامدی که در پیش خواهد داشت به چه شکل خواهد بود. از این رو می تواند برای عقد کفالت در فقه مباحث مختلف را دنبال کرد تا به نتایجی که در این امر بدست آمده است دست یابید.
در ادامه بخوانید: مسئولیت مدنی وکیل در برابر موکل