انحصار وراثت چیست؟
زمانی که فردی فوت می کند، اموال و دارایی های به جا مانده از او به ورثه می رسد و در واقع زمانی که فوت فرد متوفی تایید شود، انحصار وراثت انجام می گیرد. پس از تایید فوت فرد، ورثه او تعیین می شوند و ذینفعان می توانند درخواست خود را جهت دریافت حصر وراثت به شورای حل اختلاف ارائه دهند. زمانی که وراث جهت دریافت سهم الارث خود به ادارات دولتی مراجعه می کنند، اولین چیزی که از آنها درخواست می شود، گواهی انحصار وراثت است.
گواهی انحصار وراثت یک مدرک قانونی است که دریافت سهم الارث را برای ورثه امکان پذیر می کند. مراحل انحصار وراثت باید به صورت دقیق و کامل توسط ورثه تکمیل شود تا پرونده انحصار وراثت با موفقیت به نتیجه برسد. ضمنا توجه داشته باشید که انحصار وراثت تنها مربوط به تقسیم داراییها نیست و ممکن است بدهکاریها و بستانکاریهای فرد متوفی نیز به ارث برسد.
مراحل گام به گام انحصار وراثت
به طور کلی انحصار وراثت بر اساس اموال به جا مانده از متوفی به دو دسته تقسیم بندی می شود.
- انحصار وراثت محدود
- انحصار وراثت نامحدود
اگر دارایی های متوفی کمتر از پنجاه میلیون تومان باشد انحصار وراثت محدود و اگر بیشتر از پنجاه میلیون تومان باشد انحصار وراثت نامحدود انجام می گیرد.
بعد از فوت متوفی، وراث باید مراحل انحصار وراثت را طی کنند تا در نهایت گواهی انحصار وراثت را دریافت نمایند. مراحل انحصار وراثت به شرح زیر می باشد:
- گرفتن گواهی فوت و تکمیل آن
- دادخواست انحصار وراثت از دفاتر خدمات قضایی
- مراجعه به شورای حل اختلاف
- مشخص شدن ورثه و اموال و دارایی های متوفی
- تایید وراث
- صدور گواهی انحصار وراثت
- تعیین مالیات بر ارث
- تحریر ترکه
- تقسیم ترکه
- گواهی انحصار وراثت
بعد از مشخص شدن اموال و وراث متوفی، بررسیهایی توسط مراجع قانونی انجام میشود. رای صادره توسط مراجع قانونی را گواهی انحصار وراثت میگویند که در ادامه توضیح خواهیم داد که چگونه مراحل انحصار وراثت طی میشود تا گواهی انحصار وراثت دریافت شود.
1- دریافت گواهی فوت
اولین مرحله انحصار وراثت، صدور گواهی فوت توسط ثبت احوال میباشد که مطابق قانون باید بعد از فوت شخص، علت فوت و تاریخ فوت در سیستم الکترونیکی یکپارچه اداره ثبت احوال کشور ثبت شود. شناسنامه فرد متوفی باطل و گواهی فوت صادر شود و به یکی از وراث یا وکیل ایشان تحویل داده شود.
طبق ماده 22 قانون ثبت احوال، وفات هر فرد اعم از ایرانی یا خارجی باید به مامور یا نماینده ثبت احوال اعلام شود. وفات ایرانیان خارج از کشور هم باید به ماموران کنسولی محل اقامت یا ماموران کنسولی ایران یا سازمان ثبت احوال کشور اعلام گردد.
گواهی فوت هم به یکی از اعضای خانواده متوفی یا مالک مکانی که متوفی در آن فوت شده، ماموران انتظامی و کارکنان قبرستان تحویل داده میشود.
جهت آشنایی با بهترین وکیل شیراز کلیک نمایید
2- مرجع صدور گواهی
برای دریافت این گواهی باید فرم مخصوص درخواست گواهی را تهیه نمایید. برای تهیه این فرم هم باید یک از وراث یا وکیلی که وکالت انجام انحصار وراثت را دارد به شورای حل اختلاف محل اقامت فرد فوت شده ، مراجعه نماید. بعد از دریافت فرم بایستی اسامی تمامی وراث را یادداشت کنید و لازم به ذکر است که حضور تمامی وراث در این مرحله نیاز نیست و حضور یکی از وراث یا وکیلشان کافی می باشد.
مرحله بعدی تایید وراث است که باید فرمی که از شورای حل اختلاف دریافت کردید را به همراه مدارک دیگر مانند گواهی فوت شخص، اصل و کپی شناسنامه و اصل و کپی کارت ملی همهی وراث، به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید.
در دفتر اسناد رسمی هم نیاز است که دو شاهد که همهی وراث را میشناسند حضور داشته باشند و استشهادیه انحصار وراثت را امضا کنند. این کار به این منظور انجام می گیرد که شاهدان با دادن امضا و گواهی، وراث شخص فوت شده را به صورت رسمی و قانونی تایید می کنند و دفتردار هم می تواند شهادت نامهای که برای مراحل بعدی شورای حل اختلاف نیاز است را تنظیم کند.
فرم استشهادیه مخصوص گواهی انحصار وراثت به شرح زیر می باشد:
به گواهی میطلبم خانم ها و آقایانی را که آگاه هستند شادروان …….در تاریخ ……. در شهر ……… آخرین اقامتگاه دائمی خود در گذشته است و هنگام فوت:
تعداد ……… پسر داشته / نداشته به نام ………… تعداد ……… دختر داشته / نداشته به نام ……….. تعداد ……… همسر دائمی داشته / نداشته به نام ……… تعداد ……… مادر داشته / نداشته به نام……… تعداد ……… پدر داشته / نداشته به نام ……… و وراث دیگری غیر از افراد نامبرده بالا ندارد و در موقع فوت مذهب متوفی …….. .بوده و دارائی او کمتر / بیشتر از مبلغ ……… بوده است تا اطلاعات خود را در برگ بنویسد.
گواه اول:
اینجانب نام …….. نام خانوادگی …….. شغل …….. سن …….. شماره شناسنامه …….. صادره از ……..فرزند …….. که با خانواده (نام متوفی) ……… از نزدیک آشنا هستم ولی رابطه خویشاوندی یا در گذشته و بازماندگان او ندارم و فاقد محکومیت کیفری میباشم، خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد میکنیم که جز به راستی چیزی ننویسیم و یا علم به مقررات و مجازات گواهی دروغ به شرحی که در پشت ورقه نوشته شده است و التزام به راستگویی مراتب بالا را کلا گواهی می کنم.
صحت امضای ……… که با علامت ……….. مشخص شده است مورد گواهی است دفترخانه شماره ………
گواه دوم:
اینجانب نام ……… نام خانوادگی ……… شغل ……… سن ……… شماره شناسنامه ……… صادره از ……… فرزند ……… که با خانواده ( نام متوفی ) ……… از نزدیک آشنا هستم ولی رابطه خویشاوندی یا در گذشته و بازماندگان او ندارم و فاقد محکومیت کیفری میباشم ، خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد می کنیم که جز به راستی چیزی ننویسیم و یا علم به مقررات و مجازات گواهی دروغ به شرحی که در پشت ورقه نوشته شده است و التزام به راستگویی مراتب بالا را کلا گواهی میکنم. صحت امضای ……… که با علامت ……… مشخص شده است مورد گواهی است دفترخانه شماره ………
4- مشخص کردن مالیات بر ارث
در این مرحله باید لیست تمام داراییهای متوفی تنظیم شود. پس از مشخص کردن اموال منقول و غیر منقول متوفی، یکی از وراث برای مشخص شدن تکلیف مالیات بر ارث باید به اداره دارایی مراجعه کند. مالیات هم بر اساس اینکه هر یک از وراث چه نسبتی با شخص متوفی دارند مشخص می گردد. در این مرحله رسیدی از اداره دارایی دریافت میکنید که برای ادامه روند کار و مراجعه به شورای حل اختلاف نیاز می باشد.
به طور خلاصه لیست اموال معاف از مالیات و دارای مالیات بر ارث عبارتند از:
سپرده های بانکی، اوراق بهادار، وسایل نقلیه، املاک و… دارای مالیات بر ارث هستند و وجوه بازنشستگی، وظیفه، پسانداز خدمت، مزایای پایان خدمت و اثاث منزل متوفی معاف از مالیات بر ارث می باشند.
5-مراجعه مجدد به شورای حل اختلاف
در این مرحله وکیل انحصار وراثت یا یکی از وراث به نمایندگی از بقیه میتواند با در دست داشتن مدارک لازم به شورای حل اختلاف مراجعه کند. در این مرحله نیز حضور همهی وراث ضروری نیست. لیست مدارک لازم در این مرحله به شرح زیر می باشد:
فرم مخصوصی که در دفتر اسناد رسمی، همهی وراث و شاهدان امضا کردند.
- کپی و اصل شناسنامه همهی وراث
- کپی برابر اصل همسر متوفی
- گواهی فوت متوفی
- گواهی مالیات بر ارث
- دادخواست گواهی انحصار وراثت
- وکیل انحصار وراثت
امروزه وکلا در پرونده های مختلفی کار وکالت انجام می دهند. وکیل انحصار وراثت، به وکیلی گفته می شود که به صورت تخصصی و حرفه ای به وکالت پرونده های انحصار وراثت می پردازد و به تمام جزئیات و قوانین آن آگاهی کامل دارد.
پس از فوت یک فرد معمولا در زمینه تقسیم میراث برای بازماندگان، درگیری ها و تنش هایی ایجاد می شود که در این شرایط می توان با داشتن یک وکیل انحصار وراثت، از همه ی این تنش ها و کنش های قوم و خویشی دور شد و بی دغدغه مشکلات را حل کرد.
مشاوره با یک وکیل انحصار وراثت متخصص و با تجربه می تواند مفید و راهگشای امور باشد و وکیل می تواند تمام روند رسیدگی به پرونده را انجام دهد و در کوتاه ترین ترین زمان ممکن سهم هر شخص را توسط دادگاه تعیین و واصل کند. همچنین وجود یک وکیل انحصار وراثت در دعاوی انحصار وراثت می تواند باعث کاهش هزینه ها و آشفتگی های ذهنی شما گردد.